Epilepsja: objawy, przyczyny i metody leczenia padaczki

Epilepsja, znana również jako padaczka, to złożona choroba neurologiczna, która dotyka około 1% populacji, co w Polsce przekłada się na około 400 tysięcy osób. Przyczyny tej dolegliwości są różnorodne i mogą obejmować czynniki genetyczne, urazy głowy, nowotwory mózgu oraz wiele innych schorzeń. Mimo że padaczka jest powszechnie rozpoznawana, wciąż budzi wiele pytań i obaw, zarówno wśród pacjentów, jak i ich bliskich. Kluczowe jest zrozumienie, jak objawia się ta choroba, jakie są jej rodzaje oraz jak wygląda proces diagnostyczny i leczenie. W miarę jak rośnie świadomość społeczna na temat epilepsji, ważne staje się również zrozumienie, jak wspierać osoby zmagające się z tą chorobą w codziennym życiu.

Epilepsja – co to jest i jakie są jej przyczyny?

Padaczka, znana też jako epilepsja, to powszechne schorzenie neurologiczne, charakteryzujące się nawracającymi napadami. W Polsce dotyka około 400 tysięcy osób, czyli blisko 1% populacji.

Istotą problemu jest nieprawidłowa aktywność komórek mózgowych, które wyładowują się nadmiernie, generując gwałtowne impulsy bioelektryczne.

Przyczyny epilepsji są różnorodne.

• urazy głowy,
• nowotwory mózgu,
• udar,
• zapalenie opon mózgowych,
• podłoże genetyczne,
• wady wrodzone,
• inne choroby.

Co istotne, często rzeczywista przyczyna pozostaje nieznana.

Jakie są objawy padaczki i rodzaje napadów padaczkowych?

Padaczka manifestuje się przede wszystkim atakami, które przybierają różnorodne formy.

Najczęściej spotykane rodzaje ataków to:

• napady toniczne charakteryzujące się nagłym usztywnieniem ciała,
• napady miokloniczne z gwałtownymi skurczami mięśni,
• napady atoniczne powodujące niespodziewane zwiotczenie ciała,
• napady nieświadomości objawiające się utratą kontaktu z otoczeniem,
• napady toniczno-kloniczne, czyli utrata przytomności połączoną z silnymi drgawkami.

Niekiedy przed samym atakiem pojawia się tzw. „aura”, czyli specyficzne doznanie – może to być na przykład dziwne wrażenie zmysłowe lub ból głowy.

Same napady trwają zazwyczaj od kilku sekund do kilkudziesięciu minut.

Jakie są rodzaje padaczki i ich charakterystyka?

Padaczka to schorzenie o różnorodnych obliczach, a jej poszczególne formy znacząco różnią się pod względem objawów i charakteru napadów.

Spośród wielu odmian, do najczęstszych, zwłaszcza u najmłodszych, należy padaczka rolandyczna. Charakteryzują ją specyficzne napady, często z utratą świadomości i drgawkami.

Inną znaną postacią jest padaczka czołowa nocna, której napady, jak nazwa wskazuje, występują głównie podczas snu.

Istnieją też złożone jednostki, określane jako zespoły padaczkowe, o znacznie cięższym przebiegu, typowo ujawniające się we wczesnym dzieciństwie. Należą do nich m.in. zespół Dravet, zespół Westa czy zespół Lennoxa-Gastauta. Zespół Lennoxa-Gastauta jest znany z wywoływania bardzo różnorodnych rodzajów ataków.

Niezależnie od konkretnej formy i jej specyfiki, każdy przypadek padaczki wymaga indywidualnego podejścia. Kluczowe dla skutecznego leczenia i poprawy jakości życia pacjenta są precyzyjna diagnoza i odpowiednio dobrane, dostosowane do typu schorzenia leczenie.

Jak diagnozuje się epilepsję?

Diagnoza padaczki rozpoczyna się od bardzo dokładnego wywiadu medycznego oraz badania fizykalnego. Następnie przeprowadzane są kluczowe badania diagnostyczne:

• eeg (elektroencefalografia) i badania obrazowe mózgu (takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny), pozwalające szczegółowo obejrzeć jego struktury,
• wykluczenie innych schorzeń, których objawy mogą naśladować napady padaczkowe,
• poszukiwanie ewentualnej, bezpośredniej przyczyny napadów.

Warto mieć na uwadze, że po pierwszym napadzie, ryzyko wystąpienia kolejnego szacuje się na 40 do 50 procent.

Jak wygląda leczenie padaczki?

Leczenie padaczki opiera się przede wszystkim na farmakoterapii. Pacjenci przyjmują specjalistyczne leki, których głównym zadaniem jest kontrolowanie napadów choroby. U znakomitej większości, bo ponad dwóch trzecich chorych, taka terapia przynosi pożądany efekt – napady stają się znacznie rzadsze lub ustępują całkowicie. Kluczowe dla skuteczności leczenia są regularne wizyty u neurologa, pozwalające na bieżące dostosowywanie schematu dawkowania i rodzaju preparatów.

Jednak nie dla każdego pacjenta farmakoterapia okazuje się wystarczająca. Gdy leki nie przynoszą oczekiwanej poprawy, mówimy o padaczce lekoopornej, z którą zmaga się około 30-40% osób. W takich przypadkach rozważa się alternatywne metody terapeutyczne:

• leczenie operacyjne, polegające na usunięciu fragmentu mózgu odpowiedzialnego za generowanie napadów,
• wprowadzenie specjalistycznej diety ketogennej, która u niektórych pacjentów pomaga zredukować częstotliwość ataków,
• stymulację nerwu błędnego.

Wszystkie te metody mają jeden nadrzędny cel: zminimalizowanie lub wyeliminowanie napadów, a tym samym znaczącą poprawę jakości życia pacjenta.

Jak pomóc osobie podczas napadu padaczkowego?

Gdy ktoś ma napad padaczki, najważniejsze to zachować zimną krew.

• od razu zadbać o bezpieczeństwo osoby, usuwając wszelkie niebezpieczne przedmioty z jej pobliża,
• ostrożnie ułożyć ją na boku – ta pozycja zapobiega zadławieniu, ułatwiając oddychanie,
• nigdy nie próbować na siłę zatrzymać drgawek ani wkładać czegokolwiek do ust.

Obserwacja przebiegu napadu jest ważna, ale w pewnych sytuacjach konieczna jest natychmiastowa pomoc medyczna.

Wezwij karetkę, jeśli:

• to pierwszy taki epizod u danej osoby,
• drgawki trwają ponad pięć minut,
• napady powtarzają się seriami bez odzyskiwania świadomości,
• doszło do nich po urazie głowy,
• osoba po napadzie długo nie wraca do normy.

Twoje wsparcie w tym trudnym momencie ma ogromne znaczenie, pomagając przełamać barierę stygmatyzacji. Gdy osoba odzyska świadomość, porozmawiaj z nią – zapytaj, jak zazwyczaj przebiegają jej napady i w jaki sposób możesz jej najlepiej pomóc w przyszłości.

Należy pamiętać, że nie wszystkie napady oznaczają drgawki czy utratę przytomności. W łagodniejszych przypadkach, gdy osoba jest świadoma i bez drgawek, wystarczy pomóc jej usiąść w bezpiecznym miejscu i zostać przy niej.