Ortodoncja – co musisz wiedzieć o leczeniu wad zgryzu?

Ortodoncja, choć często kojarzona wyłącznie z aparatami na zębach, to znacznie szersza dziedzina stomatologii, która ma kluczowe znaczenie dla zdrowia jamy ustnej. Zajmuje się nie tylko estetyką uśmiechu, ale również diagnostyką i leczeniem wad zgryzu, które mogą wpływać na nasze codzienne funkcjonowanie. W Polsce, dzieci do 12. roku życia mogą korzystać z częściowej refundacji leczenia ortodontycznego, co sprawia, że tematyka ta staje się coraz bardziej aktualna. W miarę jak rośnie świadomość zdrowotna w społeczeństwie, coraz więcej osób, w tym dorosłych, decyduje się na korekcję zgryzu, co sprawia, że nowoczesne metody leczenia ortodontycznego zyskują na popularności. Jakie są rodzaje wad zgryzu i jakie techniki leczenia stosują ortodonci? Oto zagadnienia, które zasługują na szczegółowe omówienie.

Ortodoncja – co to jest?

Ortodoncja to specjalistyczna dziedzina stomatologii, która skupia się na diagnozowaniu i korygowaniu nie tylko wad zębów oraz zgryzu, ale także problemów z rysami twarzy, które z tych nieprawidłowości wynikają.

Sama nazwa „ortodoncja” pochodzi z greki – „orthos” oznacza „prosty”, a „odus” to „ząb”. Już w etymologii kryje się główny cel tej dyscypliny: dążenie do prawidłowego, harmonijnego ustawienia zębów i zgryzu.

Lekarzem zajmującym się tą dziedziną jest ortodonta. Taki specjalista prowadzi działania profilaktyczne i leczy istniejące wady. W Polsce część terapii ortodontycznej jest refundowana przez NFZ, jednak dotyczy to wyłącznie dzieci do ukończenia 12. roku życia. Po trzynastych urodzinach wszelkie zabiegi są już w pełni odpłatne.

Zakres działań ortodoncji

Ortodoncja to dziedzina stomatologii poświęcona korekcie wad zgryzu i innych nieprawidłowości w ułożeniu zębów oraz szczęk.

Specjaliści w tej dziedzinie zajmują się szerokim zakresem problemów, w tym:

• stłoczeniami zębów,
• zgryzami otwartymi,
• zgryzami głębokimi,
• tyłozgryzami,
• przodozgryzami,
• zgryzami krzyżowymi.

W leczeniu tych schorzeń wykorzystuje się specjalistyczne narzędzia: aparaty ortodontyczne, dostępne w wersjach stałych lub ruchomych.

Jakie są rodzaje wad zgryzu, którymi zajmuje się ortodoncja?

Ortodoncja koncentruje się na korygowaniu nieprawidłowości w ustawieniu zębów i szczęk.

Problemy te specjaliści często klasyfikują ze względu na płaszczyznę, w której występują:

• pionową,
• poziomą,
• poprzeczną.

Często spotyka się także stłoczenia, gdy zęby mają za mało miejsca w łuku, lub szparowatość, jak choćby dobrze znana diastema, czyli przerwa między siekaczami.

Lekarze ortodonci zajmują się diagnozowaniem i leczeniem różnorodnych problemów, w tym:

• zębów zatrzymanych, które nie chcą się wyrżnąć,
• braku zawiązków zębowych oznaczającego, że ząb nigdy się nie pojawi,
• tyłozgryzu, charakteryzującego się cofnięciem dolnego łuku zębowego,
• przodozgryzu, gdy żuchwa jest nadmiernie wysunięta do przodu.

Korygują również:

• zgryz otwarty, gdzie zęby nie kontaktują się w płaszczyźnie pionowej,
• zgryz głęboki, w którym górne siekacze za bardzo przykrywają dolne,
• zgryz krzyżowy,
• zgryz przewieszony, dotyczące nieprawidłowych relacji bocznych między szczękami.

Skąd biorą się te problemy? Ich przyczyny są zróżnicowane – bywają wrodzone, często uwarunkowane genetycznie, ale też nabyte, rozwijające się z czasem, nierzadko już we wczesnym dzieciństwie.

Zakres pracy ortodonty obejmuje także mniej typowe sytuacje, takie jak korygowanie:

• zgryzu prostego, gdzie siekacze stykają się brzegami,
• zgryzu czołowego,
• obróconych zębów (rotacji),
• przestrzeni, które pozostały po utraconych zębach.

Jak wygląda leczenie ortodontyczne?

Leczenie ortodontyczne służy korygowaniu położenia zębów i szczęk, polegając na ich stopniowym przesuwaniu do docelowych, prawidłowych pozycji. Do osiągnięcia tego celu wykorzystuje się specjalistyczne aparaty.

Sama terapia składa się z kilku etapów:

• rozpoczyna się od szczegółowej diagnozy postawionej przez ortodontę i stworzenia indywidualnego planu leczenia,
• po założeniu odpowiedniego aparatu, terapia zmierza do końcowej fazy,
• końcowa faza to retencja, która ma za zadanie utrwalić uzyskane rezultaty.

Kluczowe dla powodzenia leczenia są regularne wizyty kontrolne u specjalisty. Choć średni czas terapii wynosi zazwyczaj od sześciu miesięcy do ponad dwóch lat, jej dokładna długość jest ściśle powiązana ze złożonością i rodzajem korygowanej wady zgryzu.

Noszenie aparatu ortodontycznego wiąże się z koniecznością szczególnego dbania o higienę jamy ustnej. Skrupulatne mycie zębów i dziąseł przez cały okres terapii jest absolutnie kluczowe.

Pacjenci mają do wyboru rozmaite rodzaje aparatów ortodontycznych:

• klasyczne metalowe konstrukcje,
• bardziej dyskretne aparaty ceramiczne,
• niemal niewidoczne nakładki (alignery).

Kiedy najlepiej udać się do ortodonty z dzieckiem? Warto pomyśleć o konsultacji już w wieku 7-9 lat, a następnie ponownie między 10. a 12. rokiem życia. Takie wczesne spotkanie ze specjalistą umożliwia wykrycie ewentualnych wad rozwojowych na wczesnym etapie i podjęcie leczenia w optymalnym momencie.

Jakie są nowoczesne metody leczenia ortodontycznego?

Współczesna ortodoncja to znacznie więcej niż tylko tradycyjne druciki. Dziś pacjenci mają dostęp do rozmaitych rozwiązań.

Do nowoczesnych opcji należą:

• aparaty estetyczne, wykonane najczęściej z ceramiki lub szafiru, które są zauważalnie mniej widoczne niż tradycyjne aparaty metalowe,
• aparaty lingwalne, montowane po wewnętrznej stronie łuków zębowych, co czyni je zupełnie niewidocznymi z zewnątrz,
• system przezroczystych nakładek, powszechnie znany jako Invisalign – seria dyskretnych alignerów stopniowo i łagodnie przesuwających zęby.

Planowanie leczenia jest obecnie znacznie bardziej precyzyjne dzięki postępowi technologicznemu. Wykorzystanie ortodoncji cyfrowej w połączeniu ze szczegółową diagnostyką radiologiczną pozwala specjaliście na dokładne zaplanowanie każdego etapu, gwarantując optymalne rezultaty.

Niezależnie od wybranej metody, kluczową rolę odgrywa doświadczony ortodonta, który dopasowuje plan leczenia indywidualnie do potrzeb i oczekiwań pacjenta. Warto podkreślić, że coraz więcej osób dorosłych decyduje się dziś na skorzystanie z tych nowoczesnych możliwości korygowania wad zgryzu.

Inspiracja do artykułu od Ortodoncja co to.