Kleszcze i choroby odkleszczowe – objawy i zagrożenia zdrowotne

Kleszcze to małe, ale niezwykle groźne stworzenia, które mogą przenosić poważne choroby zakaźne. W Polsce, szacuje się, że nawet 15% z nich jest nosicielami patogenów, które mogą prowadzić do takich schorzeń jak borelioza, anaplazmoza czy kleszczowe zapalenie mózgu. W 2022 roku niemal 95 tysięcy osób zachorowało na choroby odkleszczowe, z czego dominującą rolę odegrała borelioza, stanowiąca aż 99% przypadków. Warto zatem zrozumieć, jakie objawy mogą wskazywać na zakażenie oraz jakie poważne konsekwencje zdrowotne mogą wyniknąć z nieodpowiedniego traktowania tych ukąszeń.

Kleszcze i choroby odkleszczowe: co warto wiedzieć?

Kleszcze to małe pajęczaki, które są nosicielami wielu niebezpiecznych patogenów. Mogą one wywołać groźne choroby, takie jak borelioza, anaplazmoza, babeszjoza, a nawet zapalenie mózgu.

Do zakażenia dochodzi w momencie ugryzienia, gdy zakażony kleszcz wpuszcza chorobotwórcze drobnoustroje do krwiobiegu. Nosicielami patogenów mogą stać się zarówno kleszcze leśne, jak i łąkowe, żywiąc się krwią chorych zwierząt, a następnie przenosząc je na ludzi.

Ryzyko przeniesienia infekcji znacząco wzrasta wraz z czasem, jaki kleszcz spędza w skórze. Dlatego kluczowe jest jego jak najszybsze i prawidłowe usunięcie.

Na szczęście nie każdy kleszcz jest nosicielem patogenów. W Polsce odsetek zarażonych kleszczy jest jednak znaczący, co skutkuje dużą liczbą zachorowań:

• w Polsce od 10 do 15% kleszczy przenosi patogeny,
• w 2022 roku odnotowano blisko 95 tysięcy zachorowań,
• aż 99% tych przypadków stanowi borelioza.

Aktywność kleszczy rozpoczyna się już przy temperaturze powyżej czterech stopni Celsjusza. Oznacza to, że wraz z ociepleniem pogody, musimy zachować wzmożoną ostrożność podczas aktywności na zewnątrz.

Objawy chorób przenoszonych przez kleszcze: co mogą oznaczać?

Pierwsze sygnały infekcji przenoszonej przez kleszcze mogą być różnorodne. Najbardziej charakterystycznym objawem, często kojarzonym z boreliozą, jest tzw. rumień wędrujący.

To specyficzne, zazwyczaj niebolesne zaczerwienienie skóry, które może stopniowo się powiększać i przybierać kształt pierścienia. Zwykle pojawia się w ciągu kilku dni od ukąszenia i stanowi ważny wczesny sygnał boreliozy.

Jednak rumień nie jest jedynym możliwym objawem. W pierwszych tygodniach po kontakcie z kleszczem mogą wystąpić również inne dolegliwości, często przypominające objawy grypy. Należą do nich: gorączka, bóle mięśni, dreszcze czy uczucie ogólnego zmęczenia.

Jeśli zaobserwujesz u siebie podobne symptomy po ukąszeniu kleszcza, nie zwlekaj i skonsultuj się z lekarzem.

Jakie są objawy boreliozy i kleszczowego zapalenia mózgu?

Charakterystycznym, początkowym objawem boreliozy jest często rumień wędrujący, któremu nierzadko towarzyszą objawy grypopodobne: gorączka, bóle głowy czy dreszcze. Niestety, nieleczona choroba ta może prowadzić do poważnych powikłań neurologicznych.

Z kolei kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) przebiega zazwyczaj w dwóch etapach. Pierwszy z nich przypomina typową grypę – pojawia się:

• gorączka,
• bóle głowy,
• bóle mięśni i stawów,
• czasem nawet dolegliwości żołądkowe, jak biegunka czy wymioty.

Druga faza to już atak na układ nerwowy, który może objawiać się zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, samego mózgu lub rdzenia kręgowego. Wówczas mogą wystąpić charakterystyczne symptomy, takie jak sztywność karku czy problemy z utrzymaniem równowagi. Chociaż zdarza się to niezwykle rzadko (mniej niż 0,1% przypadków), KZM może skutkować bardzo groźnym, przewlekłym zapaleniem mózgu i rdzenia.

Jak rozpoznać objawy zakażenia po ukąszeniu kleszcza?

Zakażenie po ukąszeniu kleszcza może wywołać różnorodne objawy. Należą do nich:

• gorączka,
• dreszcze,
• bóle mięśni,
• charakterystyczny rumień w miejscu ukąszenia.

Zwykle dolegliwości te pojawiają się w okresie od jednego do sześciu tygodni po kontakcie z kleszczem.

Pojawienie się rumienia wędrującego to jednak sygnał wymagający szczególnej uwagi i pilnej wizyty u lekarza.

Jest to kluczowa oznaka, której wczesne rozpoznanie ma zasadnicze znaczenie dla skuteczności leczenia.

Dlatego tak istotne jest szybkie skonsultowanie się ze specjalistą w przypadku jego zauważenia.

Jak długo po ukąszeniu kleszcza mogą wystąpić objawy?

Po ugryzieniu przez kleszcza, pierwsze symptomy, w tym te związane z boreliozą, mogą pojawić się nawet 2 do 5 tygodni później. Charakterystycznym i często pierwszym objawem boreliozy jest tzw. rumień wędrujący, zazwyczaj widoczny w ciągu 3 do 30 dni od ukąszenia.

Pamiętaj, że ryzyko zakażenia boreliozą rośnie wraz z czasem, jaki kleszcz spędza w skórze, dlatego tak ważna jest szybka reakcja. Wczesne rozpoznanie objawów i natychmiastowe wdrożenie leczenia znacząco zwiększa jego skuteczność. Niestety, wszelkie opóźnienia w postawieniu diagnozy i terapii po ukąszeniu kleszcza mogą wyraźnie obniżyć efektywność leczenia.

Jakie są poważne konsekwencje zdrowotne ukąszenia kleszcza?

Kleszcze to niepozorne, ale groźne pajęczaki. Ich ugryzienie stanowi realne zagrożenie, ponieważ mogą przenosić szereg poważnych schorzeń. Wśród nich są:

• dobrze znana borelioza,
• a także anaplazmoza,
• babeszjoza czy
• szczególnie niebezpieczne kleszczowe zapalenie mózgu (KZM).

Skutki tych zakażeń potrafią być bardzo poważne. Na przykład nieleczona borelioza grozi trwałymi powikłaniami, w tym neurologicznymi. Z kolei kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) nierzadko wymaga hospitalizacji. Pokazują to statystyki – w samym 2022 roku na KZM zachorowało ponad 500 osób, z czego aż 80% potrzebowało leczenia szpitalnego. W efekcie, problemy zdrowotne po ugryzieniu kleszcza mogą utrzymywać się przez długi czas.

Źródłem danych do artykułu była witryna kleszcze choroba objawy.